Met ingang van 1 januari 2023 is de herziene Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor zwerfafval van kracht gegaan. Hierdoor dragen producenten/ importeurs bij aan de kosten voor het verzamelen en opruimen van zwerfafval. Naast deze kosten moet de producent/ importeur ook een plan voor bewustmakingsmaatregelen indienen om zo de consument bewuster te maken. Lees hier welke specifieke producten onder deze regeling vallen en wie er verantwoordelijk is voor het indienen van de rapporten.
Wie moet er rapporteren?
Producenten of importeurs die kunststofproducten voor eenmalig gebruik op de Nederlandse markt brengen.
Let op: er is sinds 1 januari 2023 een wijziging in de toepassing van het begrip Producent of Importeur als verantwoordelijke voor de verantwoording:
- Wanneer een fabrikant onder het merk van een ander produceert en verkoopt in Nederland is nu de eigenaar van het (huis)merk verantwoordelijk
- Bij productie of import van (lege) verkooppuntverpakkingen en verkoop in Nederland is nu de producent/importeur verantwoordelijk
De UPV Zwerfafval is tweeledig en betreft, 1) afval van kunststofverpakkingen voor eenmalig gebruik en 2) andere kunststofproducten voor eenmalig gebruik.
Voor de meeste verpakkingen geldt een aangifte drempel van 50.000 kilo, maar statiegeld en Single Used Plastics (SUP) verpakkingen kennen deze drempel niet. Indien je als ondernemer statiegeld- of SUP-verpakkingen op de markt brengt moet er altijd aangifte worden gedaan.
Om welke producten gaat het?
De definitie van een kunststofproduct voor eenmalig gebruik is:
“Een product dat geheel of gedeeltelijk van kunststoffen is gemaakt en niet werd bedacht, ontworpen of in de handel gebracht om binnen zijn levensduur meerdere cycli te maken door te worden teruggestuurd naar een producent om opnieuw gevuld te worden of opnieuw gebruikt te worden voor het doel waarvoor het gemaakt was.”
- Kunststofverpakkingen voor eenmalig gebruik:
- voedselverpakkingen
- drankverpakkingen en drankflessen van maximaal 3 liter
- drinkbekers
- zakjes en wikkels
- lichte draagtassen
- Andere soorten kunststofproducten voor eenmalig gebruik:
- ballonnen
- vochtige doekjes
- tabaksproducten met filter en losse filters
De overheid heeft een ‘afwegingskader regelgeving kunststofproducten voor eenmalig gebruik’ gemaakt. Dit geeft inzicht in beslisbomen, definities en voorbeelden voor voedselverpakkingen, zakjes en wikkels, drinkbekers en drankverpakkingen.
Waar moet je rapporteren?
- Voor alle verpakkingen voor eenmalig gebruik (ook van papier en karton) kun je je eenmalig aanmelden en daarna jaarlijks verslag indienen via het collectief Stichting Afvalfonds Verpakkingen. Stichting Afvalfonds heeft de verantwoordelijkheid om namens de verpakkende bedrijven jaarlijks te rapporteren aan de overheid over de wettelijke recyclingdoelstellingen en het behalen ervan.
Producenten/ importeurs kunnen ook individueel een collectief beginnen voor de verslaggeving.
- Voor andere soorten kunststofproducten voor eenmalig gebruik is er geen collectief en moet de producent of importeur individueel rapporteren aan bij de overheid. Via een verslaggevingsformulier kan je als producent of importeur apart rapporten voor ballonnen, vochtige doekjes en tabaksproducten met filter en losse filters. Dit verslaggevingsformulier is te downloaden op de pagina van afval circulair, (onderaan de pagina).
Andere kunststofproducten voor eenmalig gebruik
Binnen een termijn van 6 weken na het van kracht worden van de UPV, dienden producenten zich te registreren. Producenten die tussen 1 januari en 5 april 2023 kunststofproducten voor eenmalig gebruik hebben verkocht die vallen onder de categorie ‘Overige soorten kunststofproducten voor eenmalig gebruik’, hadden tot en met 16 mei 2023 de mogelijkheid om zichzelf via deze website aan te melden.
De specifieke producten waar het om gaat, zijn:
- Tabaksproducten met filter of losse filters
- Ballonnen
- Vochtige doekjes
Indien de UPV na 5 april 2023 van toepassing is geworden, heeft de producent een periode van zes weken vanaf de dag waarop de UPV voor van kracht is gegaan om melding te maken via afvalcirculair.nl.
Elke producent die een melding heeft ingediend, is verplicht om jaarlijks een rapport in te dienen. Dit houdt in dat je als producent vóór 1 juli van 2023 en vervolgens vóór 1 april van elk jaar daarna, een verslag moet indienen over de naleving van de UPV-verplichtingen en het aantal producten dat je in het voorgaande kalenderjaar op de markt hebt gebracht. Indien producenten gezamenlijk voldoen aan de UPV-verplichtingen via een producentenorganisatie, geldt als uiterste indieningsdatum elk jaar 1 augustus.
Wanneer moet je rapporteren voor bewustmaking van consumenten?
Producenten moeten elke 3 jaar vóór 1 augustus een bewustmakingsplan indienen. Hierin wordt beschreven hoe zwerfafval van de producten wordt voorkomen en welke milieuschade het kan veroorzaken. Het plan moet gedragsverandering bij consumenten bevorderen en voldoen aan de regeling kunststofproducten voor eenmalig gebruik.
De verplichte indieningsjaren zijn 2023, 2026, 2029, 2032, etc. Producenten moeten ook om de drie jaar rapporteren over de effectiviteit van de maatregelen, als onderdeel van het bewustmakingsplan. Deze verplichtingen gelden niet voor producenten van tabaksproducten met filter of losse filters. Daarvoor zorgt de overheid voor consumentenbewustwording.
