Een handelsembargo tussen Amerika en China, gesloten havens door het coronavirus en een blokkade in het Suezkanaal. Stuk voor stuk zorgden deze gebeurtenissen voor een ontregelde supply chain.
Toen halverwege 2020 het herstel van de wereldhandel sneller inzette dan verwacht, ontstond er een capaciteitstekort in het zeetransport. Daardoor stegen de prijzen van zeecontainers van zo’n 2000 dollar per stuk in november 2020, tot bijna 14.000 dollar in augustus 2021. Er wordt dan ook steeds vaker gesproken van een ‘supply chain crisis’. In dit artikel gaan we in op de oorzaken, kijken we naar de effecten voor de retailsector en blikken we vooruit.
Fluctuerende vraag
Simpel gezegd is het een kwestie van vraag en aanbod. De vraag naar rederijen nam een tijd flink af toen de wereld op slot zat. Dé manier voor rederijen om die verliezen terug te verdienen, was het verhogen van containerprijzen en de capaciteit te verminderen. Maar nu veel samenlevingen weer opengaan en beperkende maatregelen zoals verplichte winkelsluitingen zijn opgeheven, neemt de vraag naar producten weer toe. Daarbij blijven de onlinebestedingen die tijdens de coronapandemie al sterk waren toegenomen, hoog. Ook leggen bedrijven wereldwijd grotere voorraden aan. Op de korte termijn zijn grotere voorraden handig om de langere levertijden tegen te gaan. Daarnaast moeten de gekrompen voorraden van vorig jaar weer worden aangevuld.
Aanbodzijde
Aan de aanbodkant is het probleem dat de productiecapaciteit van met name Chinese fabrieken al op een maximum zit. China heeft moeite om aan de inhaalvraag te kunnen voldoen nadat naar schatting 90 procent van de Chinese industrie vorig jaar een maand gesloten is geweest. De fabrieken hadden maanden nodig om weer op volle kracht te produceren. Door het systeem van verplichte lokale lockdowns bij een Covid-besmetting, is de capaciteit onbetrouwbaar. Daarnaast worden momenteel fabrieken tijdelijk gesloten, in verband met de energiecrisis die in China gaande is. Bestellingen stapelen zich op, ruwe materialen worden met vertraging en te hoge kosten geleverd (minder containers), producties stapelen zich op, omdat ze niet naar klanten verscheept kunnen worden (minder containers), waardoor vertragingen verder oplopen. Intussen zijn de arbeidskosten en sociale voorzieningen flink gestegen.
Impactvolle gebeurtenissen
- Containerschip strandt in Suezkanaal – maart 2021
Naast deze coronagevolgen kregen toeleveringsketens in maart 2021 ook nog eens te maken met een zesdaagse stremming in het Suezkanaal door het aan de grond gelopen containerschip Ever Given. Het Suezkanaal is goed voor ongeveer 30 procent van het wereldwijde zeecontainervolume, waardoor de stremming grote gevolgen had voor het transport.
- Sluiting van Yantian-terminal – mei 2021
Vanaf eind mei 2021 lopen de internationale transporten wederom vertraging op. Dit keer vanwege de sluiting van een belangrijke Zuid-Chinese haven, de Yantian-terminal, wegens coronabesmettingen onder werknemers. Deze haven is goed voor 1 à 1,5 miljoen containers per week. Toen de haven na een week weer openging, werd op 70 procent van de capaciteit gedraaid. Inmiddels opereert de terminal weer op volle capaciteit, maar kampt het nog wel met de nasleep van de tijdelijke sluiting. In de omliggende havens ontstond opstoppingen, doordat veel verladers hier naartoe uitweken.
- Sluiting containerterminal Ningbo – augustus 2021
In augustus werd een belangrijke containerterminal in de haven van Ningbo gesloten wegens een corona-uitbraak. De terminal ging op 11 augustus op slot. De gedeeltelijke sluiting van ’s werelds op twee na drukste containerhaven verergerde de opstoppingen bij andere belangrijke Chinese havens zoals Shanghai, Xiamen en Hongkong, doordat schepen werden omgeleid.
Naast bovenstaande zaken zijn er meer problemen die maken dat er steeds vaker gesproken wordt over een supply chain crisis. Met name de energiecrisis, die ook weer tot tijdelijk gesloten havens en fabrieken leidt, is een groot probleem. Ook de voortdurende coronapandemie treft sommige belangrijke productielanden, zoals Cambodja en Vietnam zwaar.
Gevolgen voor korte en lange termijn
Al deze gebeurtenissen hebben gevolgen op de korte en lange termijn:
- Schaarste aan grondstoffen, stijgende grondstofprijzen
Prijzen van veel grondstoffen en agrarische producten schieten omhoog door de tekorten. We zien drie oorzaken:
- de enorme vraag door het economisch herstel, waaraan het aanbod zich nog niet heeft aangepast.
- logistieke problemen zoals hierboven beschreven.
- Speculatie. Beleggers kopen grondstoffenfutures – contracten over bepaalde termijnen bepaalde grondstoffen te leveren op– vanwege de snel stijgende prijzen. Ze worden ook gezien als ‘hedge’ (afscherming) tegen oplopende inflatie.
Het grondstoffentekort speelt in alle sectoren, ook sectoren die niet direct aan de retail zijn gelieerd, maar toch zijn effect hebben. Denk aan het chiptekort voor voertuigen waardoor uitbreiding- en vervangingsvraag voor logistiek minder snel plaats kan vinden dan gepland. En voor uitbreiding van distributiecentra capaciteit en herinrichting van winkels kunnen de gestegen prijzen van staal en hout tot (veel) hogere kosten leiden voor retailers.
We kunnen stellen dat de schaarste aan grondstoffen en de supplychain-crisis leiden tot hogere inkoopprijzen. Wil een retailer zijn noodzakelijke marge behouden dan leidt het doorberekenen van hogere inkoopprijzen tot hogere verkoopprijzen voor de consument. Hiermee is deze ontwikkeling ook een factor in een stijgende inflatie.
- Arbeidsmarkt
Dichter bij huis hebben we te maken met een zeer gespannen arbeidsmarkt en overbelasting van de logistieke netwerken. De problemen om mensen te vinden, zien we in veel sectoren, maar de logistiek worstelt hier bovengemiddeld mee. Navraag bij een aantal belangrijke logistieke dienstverleners leert dat het bijna onmogelijk is om goede warehouse medewerkers en chauffeurs te vinden, en dat men daarom ook steeds vaker nieuwe klanten moet weigeren. Daarbij verplaatsten veel bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk na de Brexit hun logistiek naar Nederland, om zo hun afzetmarkt in de EU beter te kunnen bedienen. De CAO in logistiek heeft voor 1-1-2021 een zeer forse loonstijging bedongen. Bij transportbedrijven betekent dit een gemiddelde kostenstijging van 3,5%. Naast de verhoogde brandstofprijzen, zullen deze kosten ook doorberekend moeten worden in de verkoopprijzen.
- E-commerce
Mede door de coronatijd heeft de e-commerce sector een enorme boost gekregen. Het zijn vaak de wereldwijd opererende e-commerce partijen die fors geprofiteerd hebben en hun volumes enorm zagen groeien. De netwerken van de pakket- en expressvervoerders kunnen deze groei maar moeilijk bijhouden. De investeringen die deze partijen doen in het uitbreiden van hun netwerken blijken veelal te klein en te laat. Ook de Brexit, en dan met name het organiseren van de transporten tussen de EU en de UK, heeft een enorme wissel getrokken op de vervoerders. De verwachting is dat we forse prijsstijgingen gaan zien bij deze partijen. Eveneens kampen de bedrijven met tekorten aan papier en karton, door de enorme vraag in e-commerce. Daardoor zijn ook die prijzen gestegen, en is er wederom vertraging.
Vooruitblik
De analyse van de onderliggende problemen maakt duidelijk dat de supply chain crisis in alle sectoren toeslaat. De mate waarin bedrijven direct of indirect last ondervinden is natuurlijk verschillend. Met name de afhankelijkheid van productie in het Verre Oosten is een grote factor, zoals in Vietnam. Dichter bij huis produceren is in deze tijd duidelijk een voordeel. Ook de arbeidsintensiviteit van de productie en logistieke processen zijn factoren: hoe minder mensen nodig zijn, hoe makkelijker het waarschijnlijk is. Hoge kosten, schaarste op de arbeidsmarkt en vertragingen blijven zeker tot medio volgend jaar helaas een deel van onze (nieuwe) realiteit.
Bron: De inhoud van dit artikel is gebaseerd op content die afkomstig is van diverse openbaar toegankelijke bronnen zoals websites van banken, nieuwsmedia, logistieke dienstverleners e.d.
Heb je specifieke vragen over jouw branche betreft de Supply Chain? Neem dan contact op met jouw brancheadviseur: Wonen, Mode of Schoenen en Sport.
