Er zijn rechtsvormen met en zonder rechtspersoonlijkheid. Bij een rechtsvorm zonder rechtspersoonlijkheid ben je met je privévermogen aansprakelijk voor de schulden van je onderneming. Een rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid biedt de mogelijkheid om je privévermogen te beschermen.
De meest voorkomende rechtsvormen in de retail zijn een Eénmanszaak, een Vennootschap onder firma of een Besloten vennootschap. De éénmanszaak en de vennootschap onder firma hebben geen rechtspersoonlijkheid en de besloten vennootschap wel. In onderstaand overzicht leggen we de bovenstaande drie rechtsvormen nader uit.
Eénmanszaak
De meeste ondernemers kiezen voor een éénmanszaak. Je richt deze snel en eenvoudig op en je hebt in het begin over het algemeen meer belastingvoordeel dan bijvoorbeeld bij een bv. Nadeel van de éénmanszaak is dat je als enige verantwoordelijk voor het bedrijf bent en dat je met je privé vermogen volledig aansprakelijk bent voor alle handelingen, alle zakelijke schulden en contractuele verplichtingen die je bent aangegaan. Schuldeisers van je bedrijf kunnen dus aanspraak maken op je privébezit. Gaat je bedrijf failliet, dan ben je ook persoonlijk failliet. Ben je in gemeenschap van goederen getrouwd? Dan is ook je partner financieel aansprakelijk voor de schulden. Met huwelijkse of partnerschapsvoorwaarden kun je dit voorkomen.
Je kunt maximaal één éénmanszaak oprichten. Deze kan wel verschillende handelsnamen, activiteiten en vestigingen hebben. Je éénmanszaak schrijf je in bij het Handelsregister van KVK. Je hoeft je bedrijf niet apart aan te melden bij de Belastingdienst. Dat gebeurt automatisch. De Belastingdienst bepaalt vervolgens of je ook ondernemer bent voor de omzetbelasting. In dat geval ontvangt je een btw-identificatienummer.
De eigenaar is altijd volledig tekenbevoegd. Dat betekent dat je namens het bedrijf contracten mag tekenen of bepaalde rechtshandelingen kunt uitvoeren. Je bent wettelijk verplicht administratie voor je éénmanszaak bij te houden, deze hoef je niet in te leveren (deponeren) bij de KVK.
Over de winst uit je éénmanszaak betaal je inkomstenbelasting. Als de Belastingdienst je als ondernemer voor de inkomstenbelasting erkent, dan heb je recht op mkb-winstvrijstelling. Voldoe je daarnaast aan het urencriterium, dan heb je recht op meer belastingvoordeel, zoals de zelfstandigenaftrek en fiscale oudedagsreserve. Starters kunnen de eerste 3 jaar ook gebruikmaken van startersaftrek. Bij een omzet vanaf € 20.000 per jaar draag je btw af.
Vennootschap onder firma (vof)
De vof vertoont veel overeenkomsten met de éénmanszaak. Als je samen met andere ondernemers onder één gemeenschappelijke naam een bedrijf wilt beginnen, dan kun je ervoor kiezen om dit te doen met een vof. Alle vennoten brengen iets in de vof. Bijvoorbeeld geld, goederen of arbeid. Een minimumkapitaal is niet nodig. De onderlinge afspraken leg je vast in een vof-contract. Net als bij de éénmanszaak is iedere deelnemer is privé aansprakelijk voor de hele vof. Als je een vof wilt starten, schrijf je je in bij het Handelsregister van KVK. Alle basisgegevens zoals de naam, activiteit en de namen van de vennoten worden geregistreerd.
Maak voordat je een vof start een vennootschap onder firma contract waarin alle afspraken worden vastgelegd over de samenwerking. Maar ook hoeveel geld iedere vennoot inbrengt en hoe je de winst verdeeld. Je hoeft voor het opstellen van dit contract niet naar de notaris, je mag dit ook zelf opstellen. Verstandig is om dit door een adviseur te laten verzorgen.
Net als bij een éénmanszaak betaal je inkomstenbelasting over de winst uit de vof. Als de Belastingdienst je als ondernemer voor de inkomstenbelasting erkent, dan heb je recht op mkb-winstvrijstelling. Voldoe je daarnaast aan het urencriterium, dan heb je recht op meer belastingvoordeel. Zoals de zelfstandigenaftrek en fiscale oudedagsreserve. Starters kunnen de eerste 3 jaar ook gebruikmaken van startersaftrek. De vof draagt btw af.
De vof is geen rechtspersoon. Dat betekent dat de vennoten verantwoordelijk zijn voor alle handelingen van de vof. En met hun eigen geld aansprakelijk zijn voor de financiën. Ook voor eventuele schulden. Een vennoot is privé aansprakelijk voor de gehele schuld van de vof. Ook als de schulden door een andere vennoot zijn gemaakt.
Schuldeisers kunnen kiezen of ze eerst aanspraak maken op het vermogen van het bedrijf of van de vennoten. Als dit onvoldoende is om de schulden terug te betalen, hebben schuldeisers het recht op het privévermogen van de vennoten. Ben je in gemeenschap van goederen getrouwd? Dan is ook je partner financieel aansprakelijk voor de schulden. Met huwelijkse of partnerschapsvoorwaarden kun je dit voorkomen.
Een vennoot die later bij de vof komt, is automatisch aansprakelijk voor schulden die zijn ontstaan voor zijn komst. Vennoten die later toetreden kunnen ook afspraken maken over de verdeling van eventuele bestaande schulden van de vof. Als er dan een claim komt, vergoeden de andere vennoten het verschil aan de nieuwe vennoot. Vertrekt een vennoot? Dan blijft deze hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden die zijn ontstaan tijdens zijn aanwezigheid. Ook hiervoor geldt dat de vennoten onderling afspraken kunnen maken over de verdeling en vergoeding van de schulden.
Heb je of een andere vennoot privéschulden? De privéschuldeiser kan dan geen aanspraak maken op het zakelijk vermogen van de vof of het privévermogen van de andere vennoten.
Iedere vennoot is tekenbevoegd. Dat betekent dat hij/zij namens de vof contracten mag tekenen of bepaalde rechtshandelingen mag uitvoeren. Wil je dat er in sommige gevallen beperkingen zijn aan wat een vennoot namens de vof mag tekenen? Bijvoorbeeld als het om hoge bedragen gaat? Dan kun je daar afspraken over maken in het vof-contract. Ook leg je deze bevoegdheden vast in het Handelsregister.
De vof kan ook iemand anders een volmacht geven. Dat is een verklaring waarin staat dat deze persoon ook namens het bedrijf kan handelen. Schrijf deze persoon, de gevolmachtigde, in in het Handelsregister. Dit is niet verplicht, maar wel handig. Zo weten je zakenpartners zeker wie er mag handelen namens het bedrijf.
Man-vrouw firma
Een man-vrouwfirma is een vof tussen partners. Als de Belastingdienst beide partners als zelfstandig ondernemer ziet, dan levert dit dubbel belastingvoordeel op. Je hebt immers allebei recht op diverse vrijstellingen en aftrekposten. Nadeel van een man-vrouw firma is dat beiden aansprakelijk zijn met hun privévermogen. Huwelijkse voorwaarden hebben doorgaans geen effect. De Belastingdienst kijkt extra streng bij man-vrouwfirma’s of beide partners daadwerkelijk ondernemers zijn voor de inkomstenbelasting.
Besloten vennootschap (bv)
Een bv is een rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid. Dat betekent dat de bestuurders in principe niet aansprakelijk zijn met hun privévermogen voor eventuele schulden. Er zijn wel uitzonderingen op deze regel. Bestuurders zijn bijvoorbeeld wel aansprakelijk bij wanbestuur, of als de bv nog niet is ingeschreven in het Handelsregister. Ben je directeur-grootaandeelhouder (dga)? Dan laten banken je vaak ook privé tekenen voor leningen. Hierdoor wordt je alsnog persoonlijk aansprakelijk voor de terugbetaling van die leningen. Als je alleen aandeelhouder bent, dan is je aansprakelijkheid beperkt tot het bedrag van je aandelen.
Een holding is een bv die de aandelen van een andere bv bezit. Je kunt deze bedrijfsvorm gebruiken om kapitaal (zoals winst of je pensioenvoorziening) te scheiden van je ondernemersrisico.
Je kunt een bv alleen of samen met anderen oprichten. Het kapitaal van een bv is verdeeld in aandelen, die in het bezit zijn van de aandeelhouders. De hoogste macht ligt bij deze aandeelhouders. Dit betekent dat zij het recht hebben om beslissingen te nemen over het bedrijf (stemrecht). Aandelen kunnen ook recht geven op een deel van de winst ( winstrecht). Een bv kan verschillende soorten aandelen uitgeven, bijvoorbeeld stemrechtloze aandelen of winstrechtloze aandelen. In de algemene vergadering van aandeelhouders nemen de gezamenlijke aandeelhouders besluiten.
De bestuurders geven de dagelijkse leiding aan het bedrijf. Een bv kan ook toezichthouders hebben. Deze kunnen een aparte raad van commissarissen vormen (two-tier board), of deel uitmaken van het bestuur (one-tier board).
Bij kleine bv’s kan het zijn dat er maar een bestuurder is. Deze is vaak ook de enige aandeelhouder. De bestuurder is dan directeur en grootaandeelhouder (dga).
Het bestuur is als geheel tekenbevoegd. Dat betekent dat de bestuurders samen of zelfstandig namens de onderneming contracten mogen tekenen of bepaalde rechtshandelingen kunnen uitvoeren. Wie alleen mag tekenen en wie met een of meer anderen moet tekenen, staat in de statuten.
Het bestuur kan ook iemand anders een volmacht geven. Dat is een verklaring waarin staat dat deze persoon ook namens het bedrijf kan handelen. Schrijf deze persoon, de gevolmachtigde, in in het Handelsregister. Dit is niet verplicht, maar wel handig. Zo weten uw zakenpartners zeker wie er mag handelen namens het bedrijf.
Voor de oprichting van een bv moet je naar de notaris. De notaris stelt de notariële akte op met daarin de statuten. De notaris verzorgt vervolgens meestal de inschrijving van uw bv in het Handelsregister van KVK. Alle bestuurders worden ingeschreven in het Handelsregister. Tot dit gebeurd is, ben je persoonlijk aansprakelijk als je namens de bv in oprichting handelt. Verder moet je als startkapitaal minstens 1 eurocent in de vennootschap storten. Dit kan met geld, maar ook in natura.
Al voordat de bv is opgericht, kun je met je bedrijf zakendoen. Inschrijving in het Handelsregister is dan verplicht. Een notaris moet hierbij verklaren de oprichting te verzorgen. Totdat de bv is opgericht, treedt je naar buiten met een bv i.o. (in oprichting). Maak je zakenpartners duidelijk dat je contracten sluit namens de bv in oprichting. De contracten in deze fase zijn namens de rechtspersoon in oprichting. De besloten vennootschap kan een contract later alleen overnemen als de andere partij hiermee akkoord
Naast het bijhouden van een administratie moet de bv elk jaar jaarstukken opstellen en deponeren bij KVK. Welke gegevens je moet inleveren, hangt af van de omvang van uw bedrijf.
Voor de btw is de bv de ondernemer en draagt btw af.
Als directeur en bestuurder kun je in loondienst zijn van de bv. De bv houdt over je loon de loonheffing in. Dat is een voorheffing voor box 1 van de inkomstenbelasting. Bezit je als bestuurder minstens 5% van de aandelen? Dan heb je een ‘aanmerkelijk belang’ en ben je directeur-grootaandeelhouder (dga). De Belastingdienst staat niet toe dat je als dga geen of heel weinig salaris krijgt. Je loon moet marktconform zijn.
Over de winst betaalt de bv vennootschapsbelasting (vpb). De bv kan gebruikmaken van de aftrekposten voor vennootschapsbelasting, zoals verschillende vormen van investeringsaftrek.
Als de bv dividend betaalt aan aandeelhouders, houdt de bv over dit bedrag dividendbelasting in. Over het ontvangen dividend betaal je dan ook belasting in box 2 van de Inkomstenbelasting. De eerder ingehouden dividendbelasting mag je in mindering brengen.
Handige tips!
- Gebruik je ledenvoordeel en laat de specialisten van TRIP Advicaten met je meekijken.
- Breng jouw situatie snel in kaart met de Risicoscan van Legent.
- Voor de andere rechtsvormen met en zonder rechtspersoonlijkheid verwijzen we je naar de site van de Kamer van Koophandel: Overzicht rechtsvormen, schema rechtsvormen, Keuzehulp: welke rechtsvorm past bij jouw?
