Laatst gewijzigd op: 24-03-2025
Laatst gecontroleerd op: 24-03-2025
Op 7 februari 2023 heeft het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA) een voorstel gepubliceerd voor een Europees verbod opper- en polyfluoralkylstoffen (PFAS). Dit voorstel is ingediend door Nederland, samen met Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Zweden. Dit betekent dat er op termijn een strengere aanpak komt voor deze schadelijke stoffen, die vanwege hun unieke eigenschappen breed worden toegepast in consumentenproducten en industriële processen. De Europese Commissie (EC) verwacht in 2025 een besluit te nemen over het PFAS-verbod. Indien de lidstaten instemmen, zullen de bepalingen gaan gelden in 2026/2027. Dit heeft impact op elke stap van de waardeketen, van de productie van chemische stoffen en halffabricaten tot eindproducten. Bedrijven kunnen nu al stappen zetten om PFAS-gebruik te verminderen en zich zo tijdig aan te passen aan de toekomstige regelgeving.
Wat zijn PFAS?
PFAS zijn door de mens gemaakte chemische stoffen die niet van nature in het milieu voorkomen en bekendstaan om hun persistentie. Dit betekent dat ze nauwelijks afbreken en zich ophopen in het milieu en in levende organismen. PFAS hebben handige eigenschappen, zoals water-, vet- en vuilafstotend, en worden daarom gebruikt in diverse producten, waaronder smeermiddelen, voedsel verpakkingsmaterialen, blusschuim, antiaanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Daarnaast vinden ze toepassing in veel industriële processen.
Uniforme aanpak
Nederland wil het gebruik van PFAS beperken om de risico’s voor mens en milieu te verminderen. Om dit te bereiken, richt de overheid zich op een preventief beleid. Dit betekent dat er maatregelen worden genomen om te voorkomen dat PFAS in het milieu terechtkomt. Een belangrijk aspect van dit beleid is het streven naar een uniforme Europese aanpak. Dit voorkomt dat een schadelijke PFAS simpelweg wordt vervangen door een andere, vergelijkbare stof. Daarom wordt er gewerkt aan een restrictie op de productie, het gebruik en de verkoop van een groot aantal PFAS. De exacte stoffen en toepassingen die onder de restrictie zullen vallen, worden nog onderzocht. Bijzonder aan dit restrictievoorstel is dat alle schadelijke PFAS stoffen, zo’n 6.000 in totaal, in één keer verboden gaan worden. Dat maakt dit de meest uitgebreide en complexe restrictie tot nu toe.
Tijdslijn
- Fase 1: voorbereiden voorstel (2019-2023)
In de eerste fase is alle wetenschappelijke informatie verzameld en bestudeerd en zijn de toepassingen met PFAS in kaart gebracht. Dit resulteerde in de opstelling van het dossier.
- Fase 2: reageren en adviseren (2023-2024)
Na de indiening op 13 januari 2023 beoordeelde het ECHA of het dossier degelijk was. Hierna maakte ECHA het dossier openbaar en was er 6 maanden de mogelijkheid om te reageren. Daarna gaven onafhankelijke wetenschappers advies, waar ook de mogelijkheid was om te reageren.
- Fase 3: Besluit (2024-2025)
Het voorstel met wetenschappelijke adviezen is naar de EC gegaan. Na stemming nemen zij naar verwachting in 2025 een besluit over het verbod. De verwachting is dat de wet hiernabinnen een periode van 18 maanden in werking zal treden.
- Fase 4: in werking treden van het verbod.
Na het besluit van de EC zullen geleidelijk de eerste specifieke verboden op PFAS van kracht worden. Het onderzoeksprogramma naar PFAS loopt nog door tot eind 2026, wat betekent dat er aanvullende inzichten kunnen komen over de schadelijkheid en mogelijke alternatieven.
