Wanneer vinden we het genoeg?

De week van Jan Meerman | week 35 | 2018

In een uitgave van Management Team uit 2012 vergelijkt organisatieadviseur Jaap Peters de wijze waarop grote aandeelhouders in de Angelsaksische traditie opereren met ‘De Bovenbazen’, een door striptekenaar Maarten Toonder bedachte groep superrijken, die uit verveling onderling bedrijven uitruilen en slechts een paar geboden kennen:

• Geef nooit geld weg
• Bevorder slijtage en verveling
• Roei de natuur uit en laat je nooit in met mindervermogenden.

Tegenwoordig lijkt er geen dag voorbij te gaan, zonder een bericht in de media over het Angelsaksische bedrijfsmodel en de invloed die het heeft op onze samenleving. Denk aan de starre opstelling van Shell in de klimaatdiscussies, het politieke spel rond de afschaffing van de dividendbelasting en nog recenter: de streken die Hema-franchisenemers krijgen geleverd door hun huidige eigenaar: investeringsmaatschappij Lion Capital. Ondanks de keiharde lessen van de kredietcrisis, lijken we er met z’n allen nog steeds in te tuinen.

De muur

In Nederland stak het Angelsaksische fenomeen voor het eerst de kop op aan het eind van de jaren ’80, na de val van de muur. Door de overwinning van het kapitalisme op het communisme, werd ondernemerssucces opnieuw gedefinieerd en verkreeg geld verdienen een nieuwe, bijna heilige status. Het werd een doel op zich. Met als exponent de film Wall Street waarin Michael Douglas Gordon Gekko speelde met de legendarische zin ‘hebzucht is goed.’ Ondertussen doken in de Nederlandse media steeds vaker namen op als Rupert Murdoch, Joep van den Nieuwenhuizen en Bernard Tapie. Ondernemers die zieltogende bedrijven kochten, uitknepen, opknipten en met grote winsten in zijn geheel of in delen doorverkochten. Het was ook in deze tijd, dat de Quote 500 werd bedacht, turbotaal ontstond, carrièremakers yuppen werden genoemd, bonussen ingevoerd, publieke diensten geprivatiseerd en uiteindelijk woningbouwcorporaties in derivaten gingen handelen.

Winstmaximalisatie

Anno 2018 plukken we daar in dit land nog steeds de zure vruchten van en lijkt de Angelsaksische zucht naar winstmaximalisatie en verhoging van aandeelhouderswaarde, sterker terug dan ooit. Ook in de retail. Na het trieste verhaal van -ooit- familiebedrijf V&D, dat door investeringsmaatschappij KKR werd leeggeroofd (met onder meer de verkoop van hun winkelvastgoed) en door Sun Capital naar het einde werd bezuinigd, lijkt het nu de beurt aan Hema.

Simpel en keihard

Bij investeringen van private equity-partijen, zijn de spelregels simpel en keihard: Zorg ervoor dat het bedrijf zo snel mogelijk winst gaat draaien en probeer het binnen vijf jaar met grote winst te verkopen. No matter what, zo blijkt bij Hema. Kortgeleden heeft de investeringsmaatschappij alle contracten van bestuurders bij de vereniging van franchisenemers laten ontbinden. Personen uit families die vaak generaties lang medeverantwoordelijk zijn voor de sympathieke uitstraling van Hema.

Herwaardering

Het wordt daarom tijd dat we in Nederland weer een beetje normaal gaan doen. Een onderneming is geen geldmachine, waarmee je de waarde op de beurs bepaalt of de bankrekening van enkele aandeelhouders met een paar extra nullen spekt.

Oud Angelsaksisch denken.

Het is de hoogste tijd voor een herwaardering van het Rijnlandse model, waarin de bijdrage van een onderneming niet alleen in winst wordt gemeten, maar vooral in de kwaliteit van de geleverde producten, het werkplezier van de medewerkers en de bijdrage van het bedrijf aan de samenleving als geheel.

Klopt, geen makkelijke opgave, maar daarom ben je ondernemer.

Reacties