In de Arbeidstijdenwet staat hoe lang werknemers per dag en per week mogen werken en wanneer zij recht hebben op pauze of rusttijd. Die regels zijn er met het oog op gezondheid, veiligheid en welzijn, maar ook om werk, privé en zorgtaken te kunnen combineren. De regels gelden voor werknemers van 18 jaar en ouder. De basisregels zijn:
- Per dienst: maximaal 12 uur werken.
- Per week: maximaal 60 uur werken.
Maximaal aantal uren
Een werknemer mag niet iedere week het maximale aantal uren werken. Over een langere periode bekeken, zien de werkuren er zo uit:
- Over een periode van 4 weken mag een werknemer gemiddeld 55 uur per week werken.
- Over een periode van 16 weken mag een werknemer gemiddeld 48 uur per week werken.
- De werkgever en werknemer maken afspraken hoe de werktijd per dag en per week wordt ingevuld.
- De wetgever gaat ervan uit dat een week loopt van zondag 0.00 uur tot zaterdag 24.00 uur.
- Voor kinderen onder de 16 en jongeren van 16 en 17 jaar gelden aparte regels. Ook gelden enkele speciale regels voor zwangere of pas bevallen vrouwen.
Pauzes
Als een werknemer langer dan 5,5 uur werkt dan heeft hij recht op minimaal 30 minuten pauzes. Deze pauze mag gesplitst worden in 2 keer een kwartier. Als een werknemer langer dan 10 uur werkt, is de pauze tenminste 45 minuten. Ook deze pauze mag worden gesplitst in meer pauzes van minimaal een kwartier.
Wat als een werknemer geen ongestoorde pauze kan genieten en de werkplek niet kan verlaten om pauze te nemen? Dan moet de pauze worden beschouwd als werktijd. Dit kan van toepassing zijn als de werknemer alleen in de winkel staat.
Rust na werk
Na een werkdag mag de werknemer 11 uur aaneengesloten niet werken. Wel mag deze rustperiode eens in de 7 dagen ingekort worden tot 8 uur als de aard van het werk of de bedrijfsomstandigheden dit nodig maken.
Na een vijfdaagse werkweek mag de werknemer 36 uur aaneengesloten niet werken. Als de werkweek bijvoorbeeld op zaterdag om 16.00 uur eindigt, dan mag de werknemer vanaf maandag om 04.00 uur weer aan het werk gaan. In een periode van 14 dagen werkt de werknemer minimaal 72 uur aaneengesloten niet. Deze periode mag gesplitst worden in 2 perioden van minimaal 32 uur.
Verplicht werken op zondag?
Het uitgangspunt van de arbeidstijdenwet is dat een werknemer op zondag niet hoeft te werken, tenzij dat is afgesproken. Een werknemer moet zelf instemmen of hij op zondag wil werken. Een werknemer heeft recht op minstens 13 vrije zondagen per jaar.
Werknemer heeft twee werkgevers
Werkt je werknemer parttime, dan is het natuurlijk mogelijk dat hij voor het andere deel bij een andere werkgever werkt om toch een volledig of extra inkomen te krijgen. Dat laatste kan ook het geval zijn wanneer hij fulltime voor je werkt, maar graag wat bijverdient. Daardoor kan het voorkomen dat hij het maximaal wettelijk toegestane arbeidsuren overschrijdt, terwijl je daar niets van af weet. Zolang je niets weet, kun je natuurlijk ook niet ingrijpen. Het teveel werken kan echter wel zijn gezondheidssituatie beïnvloeden, zodat hij bijvoorbeeld ziek thuis komt te zitten. Dat heeft dan wel nadelige gevolgen voor jouw bedrijf. Je zult dan niet alleen vervanging voor jouw zieke personeelslid moeten regelen, maar ook moet je zijn loon de eerste twee jaar doorbetalen.
Overwerk
Overwerk is niet in de wet geregeld maar in de cao. De cao Retail non-food bepaalt het volgende over overwerk: er is sprake van overwerk als de werknemer, na overleg tussen de werkgever en de werknemer, opdracht heeft gekregen arbeid te verrichten:
- op meer dan 10 uur per dag; of
- op meer dan 40 uur per week, berekend over een periode van 4 aansluiten weken. Het patroon van 4 weken is voor alle werknemers in het bedrijf gelijk.
- Zie voor meer informatie artikel 5.3 en 7.4 van de cao Retail non-food. Voor de Tuinbranche en VGT gelden andere regelingen.
Richtlijnen jongeren
13- of 14-jarigen
Kinderen van 13 of 14 mogen werken tussen 07:00 uur en 20:00 uur op niet-schooldagen en in vakantieweken. Hierbij geldt dat er tijdens schoolweken minder mag dan in vakantieweken. Zo mogen kinderen op een schooldag niet in een winkel werken (licht industrieel werk verrichten). Op een niet-schooldag mogen kinderen van 13 of 14 maximaal 7 uur werken. Tijdens een schoolweek mag er 12 uur per week worden gewerkt en tijdens een vakantieweek 35 uur per week. Hiervan mag niet worden afgeweken.
Kinderen van 13 of 14 mogen ook op zondag werken, mits de ouders toestemming hebben gegeven en de ondernemingsraad hiermee heeft ingestemd. Wanneer er op een zondag gewerkt wordt, moet de zaterdag ervoor een vrije dag zijn. Daarnaast is het aantal zondagen waarop de jongeren mogen werken gelimiteerd; elke periode van 16 weken moeten minstents 5 zondagen bevatten waarop niet gewerkt wordt.
Kinderen van 13 of 14 mogen alleen licht niet-industrieel werk doen, zo zijn kassawerkzaamheden en vakken vullen niet toegestaan. Ook mogen zij niet werken in ruimten waar alcohol wordt geschonken. Wel mogen zij elders in een horecabedrijf aan de slag zoals bijvoorbeeld de (spoel)keuken, mits hier geen alcohol geschonken wordt en er geen direct contact is met klanten.
15-jarigen
Kinderen van 15 mogen buiten schooltijd en in vakanties werken. Per schooldag mag er maximaal 2 uur worden gewerkt. Op een niet schooldag of vakantiedag mag er maximaal 8 worden gewerkt. Tijdens een schoolweek mag er 12 uur per week worden gewerkt en tijdens een vakantieweek is dat 40 uur per week.
Onder voorwaarden mag er door kinderen van 15 op zondag gewerkt worden. Wanneer er op een zondag gewerkt wordt moet de zaterdag ervoor een vrije dag zijn. Daarnaast is het aantal zondagen waarop de kinderen mogen werken gelimiteerd; elke periode van 16 weken moeten minstents 5 zondagen bevatten waarop niet gewerkt wordt. Voor werken op de zondag is toestemming van de ouders en instemming van de ondernemingsraad vereist. Deze toestemming moet geregistreerd worden in het personeelssysteem, dit wordt ook door de inspectie gecontroleerd.
Kinderen van 15 jaar mogen niet werken vóór 7.00 uur ’s ochtends. Op niet-zondagen mogen kinderen van 15 jaar werken tot 20.00 uur ’s avonds en in vakantieweken tot 21.00 uur ’s avonds. Hiervoor is toestemming van de ouders en instemming van de OR vereist.
Kinderen van 15 mogen alleen licht niet-industrieel werk doen zoals schappen vullen, kassawerkzaamheden zijn niet toegestaan. Ook mogen zij niet werken in ruimten waar alcohol wordt geschonken. Wel mogen zij elders in een horecabedrijf aan de slag zoals bijvoorbeeld de (spoel)keuken, mits hier geen alcohol geschonken wordt en er geen direct contact is met klanten.
16- of 17-jarigen
Voor jongeren van 16 of 17 geldt dat ze gemiddeld 40 uur per week mogen werken, gemeten per 4 weken. De tijd die ze op school zijn telt hierbij mee als arbeidstijd. Per dienst mogen jongeren 9 uur werken en per week maximaal 45 uur. Werken op zondag is onder voorwaarden toegestaan.
Werknemers van 16 of 17 mogen bijna elke soort werk doen. Kassawerkzaamheden zijn daarbij ook toegestaan.
Verboden voor 16- en 17-jarigen
Voor 16- en 17-jarigen is het verboden om werk te verrichten dat groot gevaar kan opleveren voor de veiligheid en gezondheid. Er mag niet gewerkt worden met giftige stoffen of in een lawaaiige omgeving.
Vakantiewerkovereenkomst
Iemand die in de schoolvakantie maximaal 8 weken werkt, valt niet onder de cao. Hiervoor hebben we een vakantiewerkovereenkomst beschikbaar gesteld. Deze kan je hier samenstellen.
